Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

ʻAʻole e hoʻouna ʻia aku nei nā haʻawina kālā he $50 miliona i nā hui kumuloaʻa ʻole, ʻo ia hoʻi ke kālā e pono ai ka hoʻoholo ʻana i nā polokalamu, ma muli o nā pilikia pākulekele a me ka nele ʻana i ka ʻōlelo ʻole ma loko o ka pila moʻohelu kālā a ka mokuʻāina. 

Ua ʻūlōlohi hoʻi ke kaʻina hana a me ka hoʻopihapiha palapala ʻana no ka loaʻa ʻana o kēlā mau kālā no kekahi mau hui hana, wahi a nā limahana o nā hui kumuloaʻa ʻole. 

Ua hoʻololi akula ka ʻAhaʻōlelo i ke kaʻina hana i kēia makahiki, a ua hoʻonohonoho ʻia nā haʻawina kālā i hoʻokahi keʻena mokuʻāina no ka nānā ʻia ʻana. Ma mua, ua hoʻokaʻawale ʻia ke kālā ma o ke aupuni mokuʻāina no ka hana pū ʻana me nā hui kumuloaʻa ʻole. Ma Iulai nō i hiki ai ke kālā ke ʻimi ʻia. 

He hopohopo hoʻi ko laila i ka ʻōlelo ma ka pila moʻohelu kālā a ka mokuʻāina i ʻāpono ʻia e nā mea kau kānāwai i kēia makahiki, ʻo ia hoʻi, ʻaʻole i hoʻākāka pololei ka ʻōlelo i ka nui o ke kālā e hoʻokaʻawale ʻia ana no nā haʻawina kālā, a hiki i kēia mea ke hoʻohihia i ke kaʻina hana. 

I loko nō o ka hoʻomaka ʻana o ka hana, ua paʻa nō ka hopena. ʻAʻole hiki i nā hui kumuloaʻa ʻole ke loaʻa ke kālā iā lākou, no laila, ʻaʻole hiki i nā papahana ke hoʻomaka, e laʻa me nā polokalamu e kōkua i nā kānaka kīnānā, ka hoʻonani ʻana i nā māhele o Kou, ke kōkua ʻana i nā keiki i hana ʻino ʻia, a me nā papahana ʻē aʻe. 

ʻĀnō, ʻaʻole i maopopo ka wā e hāʻawi ʻia aku ai ke kālā. ʻO nā hui kumuloaʻa ʻole i nīnauele ʻia no kēia ʻatikala, ua wehewehe akula lākou i nā pae like ʻole o ka hoʻopihapiha palapala ʻana. 

ʻO ke keʻena mokuʻāina ʻo Office of Community Services, na lākou nō e nānā i nā haʻawina kālā he $49 miliona a ʻoi i kēia makahiki, a ʻaʻole lākou i pane maila i ke kāhea no ka hāpai manaʻo ʻana aʻe no kēia ʻatikala. 

“Ua paʻakikī ka hoʻāhewa ʻana i hoʻokahi kanaka,” wahi a En Young, ʻo ia ka luna hoʻokō o ka Pacific Gateway Center a he limahana kahiko ʻo ia ma laila. “Nui nā māhele e ʻoniʻoni nei.”

Ua hoʻomaka nā pilikia ma ka pila moʻohelu kālā i kēia makahiki, ʻo ia hoʻi ʻo House Bill 1600. Ma nā makahiki i hala aku nei, ʻo nā pila a pau i hoʻokaʻawale kālā no ka haʻawina kālā mokuʻāina, ua pili lākou a pau i hoʻokahi ʻōlelo koʻikoʻi, a ua kākau pīnaʻi ʻia uā ʻōlelo nei no kēlā me kēia haʻawina kālā. Wahi a kēia ʻōlelo, e hoʻokaʻawale ʻia ke kālā “me he haʻawina kālā no ka hoʻokō ʻana i ka mokuna 42F,” me ke kuhi ʻana i ke kānāwai haʻawina kālā o ka mokuʻāina. ʻAʻole kēlā lālani ʻōlelo ma ke kākau hope loa o HB 1600. 

Ua hoʻololi hoʻi akula ka ʻAhaʻōlelo i ke ʻano o ka hoʻokaʻawale ʻia ʻana o ke kālā. Ma mua, ua hoʻokaʻawale ʻia nā haʻawina kālā i nā keʻena mokuʻāina like ʻole no ka nānā ʻana a me ka hana pū ʻana me nā hui kumuloaʻa ʻole ma ko lākou māhele kumuhana ponoʻī. 

Ua hana pū ke Keʻena Kuleana Hawaiʻi me nā hui Hawaiʻi. Ua hana pū ke Keʻena o ka Loio Kuhina me nā hui pili kānāwai a me nā hui hoʻokō kānāwai. Ua hana pū ka ʻOihana Mahiʻai o ka Mokuʻāina me nā hui kumuloaʻa ʻole nāna e kōkua ana i nā mahiʻai. 

Ma kēia makahiki, ʻo nā haʻawina kālā a me kuleana ʻo ka nānā ʻana i ua mau haʻawina kālā nei, aia nō ia ma lalo o ke keʻena ʻo Office of Community Services, ʻo ia hoʻi ke keʻena ma lalo o ke keʻena mokuʻāina ʻo Department of Labor. 

Ua hoʻonui ʻia ko keʻena moʻohelu kālā mai $2 miliona i $51 miliona a ʻoi ma kēia makahiki. Wahi a nā palapala moʻohelu kālā, he haʻawina kālā ka hapanui o kēlā nui kālā. 

Penei ke kaʻina hana maʻamau. Ma hope o ka hāʻawi kālā ʻana a ka ʻAhaʻōlelo, pono ka hui kumuloaʻa ʻole e hoʻopihapiha i ka palapala. ʻO ke keʻena e nānā ana i ka haʻawina kālā, pono lākou e noi aku i ke keʻena mokuʻāina ʻo Department of Budget and Finance no ka hoʻokuʻu ʻana i kēlā mau kālā. 

I loko nō o ka pūlima ʻia ʻana o ka palapala ʻaelike a me ka hāʻawi ʻia ʻana o ke kālā i ka hui kumuloaʻa ʻole, e hoʻoholo ʻia kekahi kaʻina hana no ka nānā pono ʻana, a koi ʻia ke kūkākūkā ʻana o ke keʻena a me ia hui kumuloaʻa ʻole. 

Ma hope pono, na OCS e ʻauamo i kēlā mau kuleana. Ua hoʻonui aʻela ka ʻAhaʻōlelo i ka helu o nā limahana ma ke keʻena mai ʻehā kānaka i 10 kānaka, akā, ʻaʻole i maopopo ka helu o nā limahana hou i hai ʻia akula. 

ʻO Young, ua hana ʻo ia me he luna palapala ʻaelike ma OCS, a wahi āna, ua loaʻa ʻē nā kuleana i nā limahana ma laila ma luna o ka nānā ʻana i nā haʻawina kālā. Ua hoʻonui ʻia paha kēlā mau kuleana ma muli o ka hoʻomākaukau ʻana o ka luna papa hoʻokele e hoʻololi moho ma Kēkēmapa. 

No kekahi mau hui kumuloaʻa ʻole, ʻakahi nō a hāʻawi ʻia mai ka palapala iā lākou no ka hoʻomau ʻana i ke kaʻina hana haʻawina kālā. 

ʻO Sandra Pohl, ʻo ia ka luna hoʻokō o ka Downtown Art Center, a wahi āna, ma kēlā pule aku nei nō i loaʻa mai ai kekahi o nā palapala iā lākou. 

Ua hāʻawi ʻia he $150,000 i ke kikowaena hana noʻeau no ka hai ʻana i nā limahana, a ʻo ia kekahi hana e hoʻonui aʻe i ke kaiāulu hana noʻeau ma Kou. 

ʻŌlelo maila ʻo ia, “aia nō paha mākou ma ke alahele kūpono,” akā ʻaʻole paʻa kona manaʻo i ka hōʻea pono ʻana mai o ke kālā. 

ʻO Cara Short, ʻo ia ka luna hoʻokō o AccesSurf Hawaii, a nāna a me kona mau limahana e komo mua ana i ke kaʻina hana haʻawina kālā o ka mokuʻāina. Ua noi akula ka hui kumuloaʻa ʻole i nā haʻawina kālā maiā City and County of Honolulu mai. 

Mālama ʻo AccesSurf Hawaii i nā polokalamu haʻuki kai no nā kānaka kīnānā. Ua haʻalele kekahi o kona mau ʻaʻa nāna i mālama i kēlā mau polokalamu ma ka wā maʻi ahulau, a pono iā lākou ke hoʻomaʻamaʻa i nā limahana hou a hoʻomaʻamaʻa hou i nā kānaka i hoʻi maila. 

Ua hāʻawi ʻia he $150,000 i ka hui no ka polokalamu hoʻomaʻamaʻa i nā ʻaʻa, akā ʻaʻole i hoʻomaka ka polokalamu. 

“Ua makemake mākou e hoʻomaka ʻē,” wahi a Short. “Ua manaʻo ʻia, e hoʻomaka ʻē mākou ma ke kau hāʻulelau, i hiki iā mākou ke hoʻomākaukau no kēia makahiki aʻe.”

I loko nō o nā haʻawina kālā hou o ka mokuʻāina, ke mālama nei naʻe ka hui i kāna mau polokalamu haʻuki kai, wahi a Short. 

“Ua lana ko mākou manaʻo, ua hōʻea ʻē ke kālā ma kēia manawa,” ʻo ia kāna i ʻōlelo mai ai e pili ana i nā haʻawina kālā.