E hoʻokumu ana naʻe ʻo Hawaiʻi i lānui hou no ka hoʻohanohano ʻana i ka poʻe ʻōiwi ma ka Pōʻakahi ʻalua o kēlā me kēia ʻOkakopa. 

Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

ʻO kekahi pila no haku ʻana i lānui mokuʻāina hou i kapa ʻia ʻo Indigenous Peoples Day, ua ʻāpono ʻokoʻa ʻia e kekahi kōmike Kenekoa koʻikoʻi ma ka Pōʻalua, akā, ua kuhi pololei nā luna hoʻokō o ka mokuʻāina a me ke kalana, e pipiʻi ana ua lānui nei i ka hana ʻole ʻana a nā limahana lehulehu. 

  • Civil Beat stories ma ka ʻōlelo Hawaiʻi

ʻO Senate Bill 732, ʻo ia nō ka mea i hāpai ʻia e Dru Kanuha, ke Alakaʻi Kenekoa o ka Hui Kemokalaka Nui, a ʻo ia hoʻi ke kāpae ana i ka lānui no ke koho pāloka ʻana ma Novemapa o kēlā me kēia ʻelua makahiki. 

Wahi a nā mea kākoʻo pila, ʻaʻole pono ka hoʻokaʻawale ʻia ʻana aku o ka lā no ka hōʻeuʻeu ʻana i nā mea koho pāloka, no ka mea, ʻānō, hoʻouna ʻia nā palapala kau inoa a me nā koho pāloka ma o ka leka. ʻO ka hopena i makeʻe ʻia, ʻo ia nō ka haku ʻana i lānui mokuʻāina hou i kēlā me kēia ʻelua makahiki. 

E mālama ʻia ana ka lānui hou i ka Pōʻakahi ʻalua o kēlā me kēia ʻOkakopa. 

Senate floor session.
ʻO ka Senate Ways and Means Committee, na lākou i ʻāpono paha i ka pila no ka haku ʻana i kekahi lānui mokuʻāina hou i kapa ʻia ʻo Indigenous Peoples Day, ʻo ia ke mālama ʻia ana i ka Pōʻakahi ʻalua o kēlā me kēia ʻOkakopa. (Cory Lum/Civil Beat/2022)

Hoʻomaulia ka Department of Budget and Finance, he $17 miliona kālā ke kumukūʻai makahiki no kekahi lānui mokuʻāina hou e uku ʻia ai nā limahana “me ka ʻole o ka hana ʻana,” a hoʻomaulia ka Honolulu Department of Human Resources, he $2 miliona kālā ke kumukūʻai no kekahi lānui hou e uku ʻia ana e ke kūlanakauhale i kēlā me kēia makahiki. 

Wahi a ka pila, ua hoʻomaka ka mālama ʻana iā Indigenous Peoples’ Day ma ʻAmelika ma ke ʻano he kūʻē iā Columbus Day, i loko nō o ka mālama ʻia ʻana o ua lānui nei e nā mokuʻāina he nui no ka hoʻohanohano ʻana i ko Columbus pae ʻana i ka poepoe hapa komohana. 

ʻO Hawaiʻi kekahi o nā mokuʻāina he 17 nāna e mālama ʻole iā Columbus Day. Mālama kēia mokuʻāina iā Discoverers’ Day ma ka Pōʻakahi ʻalua o ʻOkakopa no ka hoʻohanohano ʻana i nā mea hoʻokele waʻa Polenekia nāna i ʻimi mai i nā mokupuni o Hawaiʻi, akā, ʻaʻole i ʻike ʻia ʻo Discoverers’ Day ma ke ʻano he lānui mokuʻāina kūhelu. 

Wahi a Kanuha, ʻo ka papahana no ka ʻike ʻana iā Indigenous Peoples’ Day ma ke ʻano he lānui kūhelu, ua ulu aʻe nō ia mai kekahi noi a nā haumāna ma Papa Pono Kiwila ma ke kula ʻo Volcano School of Arts and Sciences, ʻo ia hoʻi ka mea nāna e makemake ana i ka hoʻomaopopo ʻana i ke kumu o ko Hawaiʻi ʻāpono ʻole ʻana i ka manaʻo no Indigenous Peoples’ Day. 

Ua makemake nā haumāna e hoʻoholo aku i ka manaʻo, a ua koho ʻo Kanuha e hāpai aʻe i ka manaʻo ma ka ʻAhaʻōlelo, i hiki iā ia ke ʻike i kona hoʻoholo ʻia ʻana. Ua hāpai ʻia hoʻi kekahi pila like i hoʻokahi kekeke aku nei, akā, ʻaʻole i loaʻa mai kekahi hālāwai hoʻolohe ma ka ʻAha Lunamakaʻāinana a me ka ʻAha Kenekoa, wahi āna. 

“Ma o ka hana pū ʻana me kēia mau haumāna, e hoʻomaliu ana mākou i ke kuleana o ka mokuʻāina no ke kiaʻi ʻana i nā pono a pau i loaʻa i nā mamo o ka Hawaiʻi a me nā moʻomeheu ʻōiwi ʻē aʻe a puni ka honua,” wahi āna. 

Makemake ʻia hoʻi ke kuhi pololei ʻana i ka moʻolelo o ka poʻe ʻōiwi. Wahi a ka pila, “ua ʻimi nā hanauna he nui o nā kulekele he pae pekelala a he pae mokuʻāina i ka hoʻohilahila, ka hoʻokemua, ke kīpaku kanaka ʻōiwi, a me ka hoʻopau ʻana i ka moʻomeheu ʻōiwi.” 

“Ma Hawaiʻi, ʻo kēia ʻoiaʻiʻo, a me ka hoʻolauna ʻia ʻana o nā maʻi lele hou i lawe ʻia mai e nā mikioneli haole, ua lilo kēia i mea e make loa ai ka nui Hawaiʻi he kanawalukūmāhā pakeneka i loko nō o nā makahiki he kanaono mai ka hōʻea ʻana aku o Kapena James Cook ma kēia pae ʻāina nei i ka makahiki 1778,” wahi a ka papahana. 

ʻO Kenneth Conklin, ʻo ia nō he mea kākau leo nui a he polopeka hoʻomaha ʻo ia, a nāna nō i kūʻē aku i ia ʻōlelo ma o ka ʻōlelo hōʻike i kākau ʻia no ke kūʻē ʻana aku i ka pila me ka wehewehe ʻana, he “kohu ʻole” kekahi o ka ʻōlelo. 

Ua haʻakoi ʻo ia i nā kau kānāwai e waiho iā Discoverer’s Day e like me kona ʻano kūikawā, ma kahi o ka haku ʻana i lānui mokuʻāina hou “e uku ʻia ana nā limahana aupuni me ka hana ʻole ʻana no ka lā.”

He pono ke kūkākūkā ʻana o nā uniona limahana aupuni i nā lānui e uku ʻia ai nā kānaka. Inā pēlā, i loko nō o ka ʻāpono ʻia ʻana o ka papahana e nā kau kānāwai, ʻaʻohe ana hopena o ia papahana ma luna o nā limahana aupuni a hiki i ka ʻaelike ʻana o ka mokuʻāina a me nā kalana ma nā hoʻololi ʻia ʻana o nā mea i ʻaelike ʻē ʻia e nā uniona, wahi a ke Office of Collective Bargaining. 

ʻĀnō, 13 lānui mokuʻāina o Hawaiʻi i kēlā me kēia makahiki, a he lānui hou aʻe kona i kēlā me kēia ʻelua makahiki. E hoʻoholo ʻia ana ka papahana i ka ʻAha Kenekoa nui no ka nānā hou ʻia ʻana.

Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.

Help power our public service journalism

As a local newsroom, Civil Beat has a unique public service role in times of crisis.

That’s why we’re committed to a paywall-free website and subscription-free content, so we can get vital information out to everyone, from all communities.

We are deploying a significant amount of our resources to covering the Maui fires, and your support ensures that we can pivot when these types of emergencies arise.

Make a gift to Civil Beat today and help power our nonprofit newsroom.

About the Author