Ua mālama aku ke Council for Native Hawaiian Advancement i kāna ʻahahui ma Las Vegas i kēia makahiki ma muli o ka nui o nā Kānaka Maoli ma laila. 

Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

LAS VEGAS — Ua mākaukau ʻo Hinaleimoana Wong-Kalu e kuhi pono i nā ʻelepani ma ka lumi hulahula ma ke kakahiaka hoʻolauna o ka ʻahahui a ke Council for Native Hawaiian Advancement ma Las Vegas. 

“ʻO ka mea mua e hoʻomaopopo ai, ʻaʻole ʻo Las Vegas ka mokupuna ʻaiwa,” wahi a Wong-Kalu ma ka Pōʻakahi. “ʻO kēlā manaʻo kekahi paipai kālaiʻāina i hana ʻia e nā kānaka ma ka ʻōnaehana hoʻokipa malihini no ka hoʻopaipai ʻia ʻana o Las Vegas ma ko kākou home ʻo Hawaiʻi. Me he mea lā, hiki ke kipa koke ʻia kēia ʻāina me ka maʻalahi.” 

  • Civil Beat stories ma ka ʻōlelo Hawaiʻi

“ʻO ko kākou mokupuni ʻaiwa, ʻo ia nō ʻo Nihoa,” wahi āna. Aia ʻo Nihoa i ka ʻaoʻao ʻākau komohana o Kauaʻi. 

ʻŌlelo mai ʻo Wong-Kalu e like me nā kānaka he nui no Hawaiʻi i huakaʻi aku i Las Vegas no ka ʻahahui, ua paʻakikī nō ka hoʻomaopopo ʻoluʻolu ʻana i kēia ʻoiaʻiʻo: ʻoi aku ka nui o nā Hawaiʻi e noho nei ma waho aʻe o Hawaiʻi ma mua o nā Hawaiʻi e noho kulāiwi nei.

“Ma ke ʻano he ʻelele moʻomeheu no ke Council for Native Hawaiian Advancement, ua kau koʻu noʻonoʻo a pilikia, no ka mea, mau nō koʻu noho pū ʻana me nā kānaka ma ke kulāiwi,” wahi āna. “ʻAʻole ʻokoʻa iki koʻu aloha i nā kānaka oneʻi, akā, kālele nō wau i ke kulāiwi. Eia naʻe, he mea maikaʻi ka hele ʻana mai i ʻaneʻi nei, no ka mea, hiki ke hoʻomanaʻo ʻia ko kākou lāhui e hoʻi home, e hoʻomanaʻo hou i ke alahele hoʻi home, a e hoʻomanaʻo hoʻi i ko kākou lāhui, inā haʻaheo ʻoe i kou Hawaiʻi ʻana, e hoʻomaopopo ʻoe, aia ʻoe e noho nei ma kekahi ʻāina ʻē. ʻAʻole kēlā kou ʻāina ponoʻī.”

Ma ko Wong-Kalu aʻo ʻana aku i nā papa ʻelua no kāna oli i haku ai ʻo “Haʻakei Nā Mauna o Hawaiʻinuiākea,” ua hāpai aʻela ʻo ia i nā manaʻo politika i haku ʻia ma ke oli i pili i nā kai ʻewalu o Hawaiʻi. 

Ua hoʻohalahala aku ʻo Wong-Kalu i nā Hawaiʻi no ko lākou hoʻouna ʻole ʻana mai i ke kālā i Hawaiʻi nei e like me kā nā lāhui Polenekia ʻē aʻe e hana aku ai. 

“Inā ʻaʻole lākou e noho ana ma laila, waiho lākou i nā koho pāloka no ke keʻena politika,” wahi āna. “Uku lākou i ka ʻauhau ma nā mokuʻāina ʻē aʻe. Akā, ʻaʻole lākou hoʻouna i ke kālā e like me ka hana a nā poʻe Polenekia ʻē aʻe no ko lākou mau kulāiwi ponoʻī. ʻO ka poʻe Tonga mā, hele lākou a puni ka honua, hana, a hoʻouna aku i ke kālā i ka home. Hele mai ka poʻe Hawaiʻi i ʻaneʻi i ʻAmelika nei, a hoʻouna kā naʻe lākou i ka mea waiwai ʻole i ka home.” 

Council for Native Hawaiian Advancement Las Vegas convention
Ua hoʻomaka ke Council for Native Hawaiian Advancement i kāna ʻahahui ma Las Vegas ma ka Pōʻakahi. (Naka Nathaniel/Civil Beat/2023)

ʻAʻole ʻo ia i kāohi i ka hoʻohalahala ʻana i ka hopena a ko nā Hawaiʻi neʻe ʻana i Las Vegas. “Kipa mai nā kānaka i ʻaneʻi no ka piliwaiwai ʻana. Akā naʻe, ʻaʻole nō kēia ko kākou ʻāina, mai nō a hoʻokiʻekiʻe ma ʻaneʻi, no ka mea, ua hana kekahi kanaka i kekahi paipai kālaiʻāina no ka hōʻumeʻume ʻana i ko kākou lāhui iā Las Vegas,” wahi āna. 

“ʻO Hawaiʻi ko kākou kulāiwi. ʻO kākou, ʻaʻole pono e noi haʻahaʻa i lalo o haʻi no ko kākou ʻāina ponoʻī. ʻAʻole pono e ʻimi aku ma waho i nā haʻina e hoʻoponopono ʻia ai ko kākou pilikia hoʻokele waiwai a kālaiʻāina hoʻi,” wahi āna. “Pono iā kākou ke hoʻomalu mai i ko kākou mau pilikia ponoʻī ma kekahi ʻano i kūpono iā kākou iho. A, ʻo nā malihini e hele mai i Hawaiʻi, pono iā lākou ke aʻo mai i ke ʻano kūpono e noho pū ai me kākou. Akā, ʻaʻole hiki ke hana ʻia pēlā ma muli o ko kākou kūlana kūikawā politika.” 

A, ua hāpai aʻela ʻo ia i kēia nīnau i kāna papa, “He aha ke kumu o kou huakaʻi ʻana i ʻaneʻi nei?” 

ʻO nā mea nāna i pane aku no Las Vegas, Monekana, a me Mikikana, na lākou nō i hōʻike mai i ko lākou makemake e hoʻopili iā Hawaiʻi a me nā Hawaiʻi. ʻO Sandi Brown, he kupa no Kauaʻi e noho nei ma Las Vegas, a ʻōlelo ʻo ia me ka walohia i kāna mau hana no ka hoʻopili mau ʻana iā Hawaiʻi, i loko nō o kona haʻalele ʻana no ʻAmelika i nā makahiki 1980. 

“Ua hele mai nei nō wau no ka noho pū ʻana me nā kānaka i pili loa i ke kulāiwi, nā kānaka e ʻōlelo me ka ikaika,” wahi a Brown. 

Penei i pane aku ai ʻo Pōmaikaʻi Gaui no ʻUta, “Hoʻāʻo wau e mālama i kēlā pilina a makamaka. ʻAʻohe noʻu wale nō, no kaʻu mau keiki naʻe. Hele mai lākou i ʻUtah no ka hoʻopili ʻana iaʻu nei. No laila, pono e paʻa koʻu kahua.” 

ʻO nā keiki he ʻekolu a Gaui no ʻUta, na lākou i neʻe i Hawaiʻi, a i loko nō o ko ia nei komo ʻana i nā ʻahahui sivila Hawaiʻi, ʻo kēia kona hele mua ʻana i ka ʻahahui o CNHA

“Makemake wau e hāpai mau i ka lamakū no nā Hawaiʻi o kēia mua aku. Ua hele kākou a maʻa i kēia mau moʻomeheu ʻē aʻe. Maʻalahi ka ʻaelike ʻoluʻolu ʻana, pēlā ke ʻano Hawaiʻi, akā, pono iā kākou ke hoʻomau aku.” 

ʻAʻohe hoihoi iki o Wong-Kalu iā Las Vegas: “E ko kākou ʻohana ma ʻaneʻi, pehea lā ʻoukou e noho nei ma kēia wahi ʻāina wela!” 

“Inā puni ʻoe i ka noho ʻana ma ʻaneʻi nei, ʻaʻole pilikia, maikaʻi, akā, mai nō a poina i ke kulāiwi,” wahi āna. “He kuleana ko kākou i ko kākou moʻomeheu, nā loina, nā kuanaʻike e mau ai ua mau loina nei i kēia kenekulia aʻe. Aia nō ia iā kākou, no kākou wale iho nō ke kuleana, ʻaʻole no haʻi ala.”

 Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.

Help power our public service journalism

As a local newsroom, Civil Beat has a unique public service role in times of crisis.

That’s why we’re committed to a paywall-free website and subscription-free content, so we can get vital information out to everyone, from all communities.

We are deploying a significant amount of our resources to covering the Maui fires, and your support ensures that we can pivot when these types of emergencies arise.

Make a gift to Civil Beat today and help power our nonprofit newsroom.

About the Author