Na ka mokuʻāina ka ʻāpono i ka hoʻohana ʻia ʻana o ka wahi pana i kū i ke kānāwai a me ka moʻomeheu. 

Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

ʻO ka hoʻohana ʻia ʻana o ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani ma ke ʻano he kāʻei kua no kekahi hoʻolaha ma ka puke pai ʻo Modern Luxury Hawaiʻi, na kēia mea nō i hōʻike mai i kekahi hemahema ma ko ka mokuʻāina ʻōnaehana palapala ʻae no ka paʻi kiʻi ʻana i nā wahi i pili loa i ka moʻomeheu. 

Ma ka hoʻolaha i loaʻa ai kekahi kiʻi o Maria Kawananakoa e kū ana i mua o ka hale aliʻi ma lalo o ka ʻōlelo nāna e kapa aku ana iā ia he “Kamaliʻiwahine,” a na ia ʻōlelo hoʻi e paipai pū ana i i kona pikineki kūʻai ʻāina ponoʻī. 

  • Civil Beat stories ma ka ʻōlelo Hawaiʻi

Male ʻia ʻo Maria iā David Kawananakoa, ke keiki kāne hanauna a ke Kamaliʻiwahine ʻo Abigail Kawananakoa i hala aku nei, ka mea hoʻi i kuhi pono i kona pilina moʻokūʻauhau i nā Mōʻī Hawaiʻi. 

Hiki i nā kānaka ke paʻi kiʻi i ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani a paʻi kiʻi hoʻi iā lākou iho i mua o ia Hale Aliʻi, a pono naʻe ke hoʻāpono mua ʻia ka paʻi kiʻi ʻana i nā kiʻi no ka hemo kula a me ka male ʻana. 

Iolani Palace in honor of King David Kalakaua's November 16th birthday.
ʻO ka hoʻohana ʻia ʻana o ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani no nā kiʻi pikineki, pono ke hoʻāpono ʻē ʻia ma ʻelua pae. Wahi a DLNR, na lākou nō e nānā i kēia mau noi ma muli o ka hihia i pili i ka moʻolelo o ka hale. (Cory Lum/Civil Beat/2022)

Eia naʻe, ʻo ka paʻi kiʻi pikineki ʻana — a i ʻole kekahi hana pikineki — koi ʻia kekahi palapala ʻae kūikawā me ka hoʻāpono ʻia ʻana e The Friends of ʻIolani Palace a me ke Keʻena o ka ʻĀina a me Nā Kumu Waiwai Kūlohelohe. 

ʻAʻole i noi aku ʻo The Friends of ʻIolani Palace i kekahi palapala ʻae iā DNLR, no ka mea, ua ʻōlelo aku ʻo Kawananakoa, ʻaʻole e hoʻohana ʻia ana nā kiʻi no ka pikineki. 

Eia kā, ua ʻike ʻia ua mau kiʻi nei ma ka hoʻolaha no kāna pikineki kūʻai ʻāina. 

Wahi a Alan Carpenter, he hope luna hoʻoponopono o DLNR, na ke keʻena ka ʻae i ke ʻano kūpono e hoʻohana ʻia ai kēia wahi pana no ke kānāwai a me ka moʻomeheu. Akā naʻe, ʻaʻole i ʻike ʻē ke keʻena i kēia paʻi kiʻi ʻana a me ka hoʻolaha i hoʻolaha ʻia aʻela ma hope iho. 

“Akahele nō mākou i nā mea i hoʻāpono ʻia no ka hōʻihi ʻana i nā mōʻī, ka moʻolelo o ka hale aliʻi, a me ka moʻomeheu — ʻaʻohe o mākou ʻike iki i kēia hana,” wahi a Carpenter. “ʻAʻohe o mākou manawa kūpono e hāʻawi aku ai i ka ʻae, ka ʻaʻole, ka ʻae paha, a me nā kūlana kūikawā.” 

ʻO Jon Osorio, he polopeka ʻike Hawaiʻi ʻo ia ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa, a ua manaʻo ʻo ia, he pilikia nui ka hoʻokohukohu ʻia ʻana o ke kūlana ma luna o ia wahine. “ʻO ko Maria Grazia Kawananakoa hoʻokohukohu ʻana i ke kūlana aliʻi, he hoʻomakeʻaka nō ia ma kekahi pae, a ma kekahi pae hou aku, he hōʻeha nō ia i ka poʻe Hawaiʻi nāna e nānā nei i nā aliʻi ma ke ʻano he laʻana ʻoi loa no ke kūpono a me ke kiʻekiʻe.” 

Ua hōʻole mai ʻo Kawananakoa i kona kākau ʻana i ka mea ma ka hoʻolaha, a ʻōlelo ʻo ia, na ka puke pai i koho i ke kāʻei kua, akā, ʻaʻole ʻo ia i hāpai manaʻo i pili i ka paʻi kiʻi ʻana. 

He kūlana koʻikoʻi ko ka hale aliʻi ma ke ʻano he hōʻailona o ko Hawaiʻi moʻolelo ma mua o ka hoʻokolonaio ʻia ʻana a me kahi i hoʻopaʻahao ʻia ai ka Mōʻi hope loa ʻo Liliʻuokalani. 

Ua hāʻawi kālā ʻo David lāua ʻo Maria Kawananakoa i ka hale hōʻikeʻike o ka hale aliʻi ma mua, e laʻa kekahi makana ma ka makahiki 2020, a he $2,000 a i $3,750 kona waiwai. Ua kipa pinepine ka ʻohana Kawananakoa i ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani, a i Ianuali ma ka makahiki 2023, na ka wahine a ke Kamaliʻiwahine Abigail i hāʻawi kālā he $500,000 i ka hale aliʻi a he $250,000 iā Hawaiʻi Community Fund, a e hoʻohana pū ʻia ana hoʻi kekahi māhele o ka lua o ka haʻawina kālā no ka hale aliʻi kekahi. 

Ua kūkulu ʻia ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani ma ka makahiki 1882, a he home ia no nā mōʻī hope loa o Hawaiʻi. (Hawaii State Archives)

Ke Kuleana O Ke ʻKamaliʻiwahine’

Ua ʻike ʻia ke kiʻi o Maria Kawananakoa ma ka hoʻolaha no Power Players ma Iulai/ʻAukake ma loko o ka puke pai ʻo Modern Luxury Hawaiʻi. Uku aku nā kānaka no ke komo ʻana i ka hoʻolaha, a na lākou e hāʻawi aku i ka ʻōlelo no ia hoʻolaha me ka nānā ʻole o kekahi luna hoʻoponopono i ia ʻōlelo, wahi a nā ʻelele mai ka puke pai. 

Ma laila, ʻakahi nō a kapa mai ʻo Kawananakoa iā ia iho ʻo “Kamaliʻiwahine Maria Grazia Kawananakoa,” a he loea ʻo ia i ko Oʻahu moʻolelo, a “laha kona mana ma nei mokupuni a ma ʻō aku.” 

Ua ʻike ʻē ʻia ʻo ia ma ia puke pai ma ka pukana no Malaki/ʻApelila, ma lalo o kona inoa ʻo “Maria Kawananakoa,” a ʻaʻole ka hale aliʻi ke kāʻei kua ma laila. 

I loko nō o kona hōʻoiaʻiʻo ʻana i kona kapa mua loa ʻana iā ia iho he aliʻi Hawaiʻi, ua ʻōlelo maila naʻe ʻo Kawananakoa, ma muli o kona male ʻana iā David, ua poni ʻia ʻo ia he kamaliʻiwahine i ka maka o nā hui lehulehu ʻole no ka wā lōʻihi. ʻŌlelo maila ʻo ia, inā mau nō ke aupuni mōʻī, inā noho mōʻī kāna kāne. 

Wahi a nā moʻolelo piliola he nui, no Kanakā ʻo Kawananakoa, a he kupa kaumoku ʻāina pākolu ʻo ia no ʻAmelika, Kanakā, a me ʻĪtalia. Mālama ʻo ia i kekahi keʻena pilates no nā makahiki he 25 ma Kakaʻako. 

Ua ʻōlelo haʻakei ʻo Kawananakoa ma kēlā hoʻolaha aku nei, ua loaʻa iā ia ke kālā he $127 miliona ma o ke kūʻai ʻāina ʻana aku a “loaʻa iā ia ko Oʻahu mau ʻāina i makeʻe nui ʻia no kāna mau mea kūʻai hiwahiwa.” 

ʻAʻole mōakāka inā e piʻi ana ka haunaele ma muli o ke kiʻi ma ka hoʻolaha. 

Ua kuhi ʻo Carpenter maiā DLNR mai, he ʻōnaehana uku hoʻopaʻi ko lākou no ka ʻaʻe ʻana i ke kānāwai no ka palapala ʻae a me ka hoʻohana kūpono ʻana i nā wahi pana, akā, he mea ʻē aʻe ka hoʻokō ʻana i ia mau kānāwai. 

Ua kānālua ʻo Osorio i ko ia ala pahuhopu. 

“ʻO kona hoʻokohukohu hemahema ʻana i ke kūlana aliʻi, he hana mahaʻoi nō ia. No laila, ʻaʻole kēia hana he mea e nui aʻe ai ke aloha o ke kaiāulu Hawaiʻi iā ia– a maliʻa paha, ʻaʻole ʻo ia nānā iki,” wahi a Osorio. 

Ka ʻŌlelo Hoʻākāka: Ua hōʻano hou ʻia kēia moʻolelo no ka hōʻike pololei ʻana i ka hoʻokaʻawale ʻia ʻana o ka haʻawina kālā i hāʻawi ʻia e ka wahine a Abigail Kawananakoa i ka Hale Aliʻi ʻo ʻIolani. 

Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.

Help power our public service journalism

As a local newsroom, Civil Beat has a unique public service role in times of crisis.

That’s why we’re committed to a paywall-free website and subscription-free content, so we can get vital information out to everyone, from all communities.

We are deploying a significant amount of our resources to covering the Maui fires, and your support ensures that we can pivot when these types of emergencies arise.

Make a gift to Civil Beat today and help power our nonprofit newsroom.

About the Author