ʻO kēia hana ka hehi hope loa ma ka haku ʻana i ka papa luna hou, ka mea nona ke kuleana no ke koho ʻana i ka luna o kēia keʻena aupuni hou. 

Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

Ua hōʻoia ka ʻAha Kalana o Maui iā Jonathan Likeke Scheuer no ka noho ʻelele ʻana no ke Komikina Home Hawaiʻi ma ka papa luna a me ka hoʻokele ʻana iā East Maui Community Water Authority, ʻo ia hoʻi ka hana hope loa ma ke kaʻina hana lōʻihi loa he mau mahina no ka hoʻomaka a me ka hoʻoholo ʻia ʻana o ia keʻena. 

  • Civil Beat stories ma ka ʻōlelo Hawaiʻi

Me nā koho pāloka he 8-0, ʻo nā lālā o ka ʻaha i noho ma ka hālāwai o ka Pōʻalua, ua koho like pū lākou iā Scheuer, he loea kānāwai wai ma Hawaiʻi a he hoa kūkākūkā o ke Keʻena o Nā ʻĀina Hoʻopulapula Hawaiʻi, no kona noho ʻana ma ka papa luna he 11 noho. Ua ʻae ʻia ka lālā ʻaha ʻo Gabe Johnson no Lānaʻi e hele ʻole i ka hālāwai. 

“Ua hana pū māua ʻo Kauka Scheuer no 10 makahiki a ʻoi, a he ʻiʻini paʻa kona no ke kiaʻi ʻana i ka hoʻokaʻawale ʻia ʻana i kēia waiwai noho kahu me ke kūpono a me ke kaulike,” wahi a Blossom Feiteira, he kupa no Maui a he mea i hoʻokahu ʻia ma ka papa helu inoa no ke kali ʻana i ka noho ʻāina hoʻopulapula ʻana. 

Mahi Pono farm fields on Maui.
No kēia keʻena hou ke kuleana no ka loaʻa ʻana o ka ʻōnaehana hanawai ma Maui Hikina iā lākou, ka mea nāna i hoʻokahe i nā kahawai i nā kula mahikō i maloʻo. Ke mālama ʻia nei ua ʻōnaehana wai nei e Mahi Pono, he hui mahiʻai e kākoʻo ʻia nei e kekahi waihona kālā uku hoʻomau ma Kanakā.  (Nathan Eagle/Civil Beat/2023)

ʻO ke koho pāloka ʻana ma ka Pōʻalua, ʻo ia nō ka hana hope loa ma kekahi kaʻina hana loiloi i pāʻumeʻume, ka mea i hoʻomaka ʻia ma Mei no ke koho ʻana i nā lālā mua loa nāna e hoʻokele i ka luna papa no Maui Hikina, ka mea hoʻi i haku ʻia e nā mea koho pāloka i kēlā makahiki aku nei i mea e mana ai nā kaiāulu kuaʻāina i ka mālama ʻana i ka wai mai ko lākou mau kahawai ponoʻī. No ka meia ke kuleana no ke koho ʻana i ʻehā mau lālā no ka papa luna, a no ka ʻaha ke kuleana no ke koho ʻana i ʻehiku lālā, a pono ʻo DHHL e paipai aku i hoʻokahi lālā no ka noho ʻelele ʻana ma lalo o ke Komikina Home Hawaiʻi. 

Ma kekahi manawa, ua hoʻāʻo kekahi mea kūkulu hale kaulana ʻo Everett Dowling e hoʻololi i ke kaʻina hana e like me kona makemake, ma o kona leka uila ʻana iā Kali Watson, ka luna o DHHL, me ka ʻōlelo ʻana, mai koho ʻoe iā Scheuer no ka noho ʻelele ʻana. Ua paipai naʻe ʻo Dowling i nā moho ʻē aʻe e hana nei ma lalo o ka ʻōnaehana kūkulu hale. ʻAʻole i liʻuliʻu, ua kāpae ʻo Watson i kona koho ʻana iā Scheuer, akā ua peki hope hou ʻo ia ma muli o ke kūʻēʻē nui ʻana o nā mea i hoʻokahu ʻia. 

A laila, ua waele ia luna o DHHL i kekahi alahele no nā lālā o ke Komikina Home Hawaiʻi e hele ai no ke koho moho ʻana. Ua koho ʻokoʻa lākou iā Scheuer no ke kūlana ma muli o kona “ʻike loea lua ʻole.” 

“ʻAno hemahema ka hana ma kinohi, a ʻoi aku paha ka hemahema ma ʻaneʻi ma ko Kauka Scheuer koho ʻia ʻana, a laila, ma kona koho ʻole ʻia ʻana,” wahi a ka lālā ʻaha ʻo Tasha Kama i kona mau hoa lālā ma ka hālāwai ma ka Pōʻalua. “A laila, ua ea mai ke kaiāulu o nā mea i hoʻokahu ʻia no ke kākoʻo ʻana iā ia nei.” 

He kiʻi papa kaumaka kēia i paʻi ʻia e ka limahana keʻena ma kekahi hālāwai no ke Komikina Home Hawaiʻi. (Screenshot/Hawaiian Homes Commission/2023)

Ma ke kaʻina hana, ʻo Scheuer, no Oʻahu mai ʻo ia, a ua kākoʻo nui ʻia e ko Maui kaiāulu, ka mea i hōʻea i kekahi mau hālāwai no ka haʻi ʻana aku i nā luna i koho pāloka ʻia e pili ana i kona mākaukau ma ka mālama ʻana i ka pono wai no nā Kānaka Maoli a me kona alakaʻi ʻana i nā kaiāulu i pilikia i nā hihia wai. Ma luna aʻe o kāna hana ʻana me he hoa kūkākūkā lā no DHHL, he kumu aʻo ʻo Scheuer ma William S. Richardson School of Law ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa, a ua kākau ʻo ia i ka puke ʻo “Water and Power in West Maui.

“Ua kamaʻāina māua ʻo Jonathan kekahi i kekahi he mau makahiki, a ua ʻike mau nō wau i kāna hana maiau ma nā kumhana paʻakikī i pili i ka mālama ʻāina ʻana, wahi a Race Randle, ka CEO o Maui Land and Pineapple, ma kekahi ʻōlelo hōʻike i kākau ʻia. “Mahalo iā Jonathan i kona hoʻokaulike ʻana i ke kaiāulu, ka moʻomeheu a me ka ʻoihana kālepa.”

Ma ka hālawai ma ka Pōʻalua, ua wehewehe maila ka lālā ʻaha ʻo Yuki Lei Sugimura, ua hopohopo ʻo ia i ke ʻano e hoʻopilikia ʻia ana nā kamaʻāina a me nā mahiʻai ma Kula e ke keʻena wai hou, no ka mea, kaukaʻi lākou i ka wai mai nā kahawai ma Maui Hikina. Akā, ua ʻōlelo maila ʻo ia, ua emi kona hopohopo i ka nīnauele ʻana iā Scheuer a me ka hoʻolohe ʻana i kekahi alakaʻi kaiāulu i walaʻau e pili ana i kāna hana — ʻo Lee Ohigashi, ko Maui komikina ma Hawaii’s Land Use Commission, ka mea hoʻi i hana pū me Scheuer. 

“Nāna nō e mālama mai ana i ko mākou mau kamaʻāina ma Kula, nā kānaka e hoʻololi ʻia ana paha e ka East Maui Water Authority,” wahi a Sugimura. 

ʻOiai, ua pau ka papa luna i ke koho ʻia, he pono ko lākou loiloi ʻia ʻana e ka papa loina o ke kalana no ka ʻimi ʻana i nā hihia o ka hoihoi kālā. Aia nō a hoʻomaka ka papa luna i ka hālāwai ʻana, no lākou nō ke kuleana no ke koho ʻana i ke alakaʻi o ke keʻena wai. 

ʻO kā Civil Beat kūkala nūhou ʻana no ke Kalana o Maui, ke uku hapa ʻia nei e nā haʻawina kālā maiā Neustro Futuro Foundation. 

Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.

Help power our public service journalism

As a local newsroom, Civil Beat has a unique public service role in times of crisis.

That’s why we’re committed to a paywall-free website and subscription-free content, so we can get vital information out to everyone, from all communities.

We are deploying a significant amount of our resources to covering the Maui fires, and your support ensures that we can pivot when these types of emergencies arise.

Make a gift to Civil Beat today and help power our nonprofit newsroom.

About the Author